Doğu Türkçesinin iki yazı dilinden biri olan Özbekçenin konuşurları, Altınordu Devleti’nin ardından kurulan Özbek Hanlığı içindeki Türk, Moğol ve Fars karışımı halkın torunlarıdır. Özbekler bu adı, 14. yüzyılda yaşamış Altınordu emiri Özbek’ten almışlardır.
Özbek Hanlığı’nın ardından siyasi bir bütünlük gösteremeyen Özbekler, 19. yüzyılın sonuna doğru Rus işgaliyle karşılaşmışlardır. 1924 yılında eski Sovyetler Birliği içinde Özbekistan Özerk Cumhuriyeti kurulmuş, 1936 yılında Karakalpak Bölgesi de bu cumhuriyete bağlanmıştır. Özbekistan, Sovyetler’in dağılmasıyla 1991 ‘de bağımsızlığına kavuşmuştur.
Güncel verilere göre Özbekistan’ın nüfusu 27.606.007′dir ve bu nüfusun % 74.3′ü, yani yaklaşık 20.5 milyonu Özbektir. Ayrıca nüfusun % 88′i müslümandır. Özbeklerin çoğunluğu başkenti Taşkent olan Özbekistan’da yaşıyor olsa da Tacikistan, Kırgızistan,Kazakistan ve Türkmenistan‘da da büyük Özbek toplulukları vardır. 1989 sayımına göre eski Sovyetler Birliği’ndeki Özbeklerin toplam sayısı 16.686.244′tür.
1930′a kadar Arap, 1930-1940 yılları arasında Latin alfabesi ile yazılan Özbekçe 1940′tan beri Kiril harfleriyle yazılmaktadır. Sovyetler’in dağılmasının ardından, 2 Eylül 1993′te Latin harflerine geçme kararı alan Özbekler, uygulama 2005′te başlayacağı halde süreyi 2010′kadar uzatmışlardır.Özbekçe, Çağatay yazı dilinin doğrudan devamı olduğu için çok eski bir yazı geleneğine sahiptir. Doğu Türkçesinden, Kıpçakçaya, Oğuzcaya, Farsçaya kadar uzanan pek çok ağız grubu içerir. Özbek yazı dili 1930-1937 yılları arasında kuzey ağızlarına dayanmaktaydı. 1937 yılından sonra ise İrancalaşmış Taşkent ağzına ve Fergana Vadisi ağızlarına dayandırıldı.
Özbekçenin başlıca özelliklerinden biri ilk hecedeki a sesinin dudaksıllaşmasıdır: altı>âlti, barmak> barmâk “parmak” vb. Özbekçede ı, ö, ii ünlülerinin kaybolması sonucu ünlü uyumunun geniş ölçüde bozulmuş olması da tipik özelliklerinden biridir: bâgli “bağlı”, togri “doğru” vb.
AZİZ ADEM
(Özbek Türkçesiyle)
Aziz ademsen ey adem, aziz ademdek adem bol,
Azizü muhteremlik istesefi mehnetde mehkem bol.
Aziz adem bolalmas adem adem sureti birle,
Cehan tahsin degündek alimü sahib hüner hem bol.
Kimi bebehradür köz tutma andin behra alsam deb,
Ümidin behra bolsa yahşilerge yarü hemdem bol.
Mukaddes maksadinge toğri yol yetkürgey elbette,
Yetib maksadge ümrin içre izzetde mükerrem bol.
Sukulma her neçük sözlerge, her suhbetde bol huşyar,
Eğer sözge leb açsan, oyla evvel bir nefes dem bol.
Her iş kılsan, Habibiy, puhta kıl, be yaybu benuksan,
Könilni tindirib ayine yafthğ şadu hürrem bol.

AZİZ İNSAN
Aziz insansan ey insan, aziz insan gibi insan ol,
Azizlik ve muhteremlik istersen emekte muhkem ol.
Aziz insan olamaz insan, insan sureti ile,
Cihanın öveceği kadar âlim ve hüner sahibi de ol.
Kimi faydasızdır, bekleme ondan fayda görsem diye,
Umudun fayda ise iyilere yar ve hemdem ol.
Mukaddes maksadına doğru götürür elbette,
Yetip maksada hayatin boyunca izzette mükerrem ol.
Karışma her tür söze, her sohbette ihtiyatlı ol,
Eğer söz etmeye ağzını açsan, düşün önce, bir nefes dem ol.
Habibiy, yaptığını mükemmel yap, ayıpsız ve noksansız,
Gönlünü rahatlatıp ayna gibi şad ve hürrem ol.
  (Görüntülemek istediğiniz lehçenin adına / bayrağına dokunun.)